Otoczenie zewnętrzne

Zasady ogólne

Rynek telekomunikacyjny w Polsce podlega regulacjom sektorowym przyjmowanym na poziomie Unii Europejskiej, a następnie przenoszonym do ustawodawstwa krajowego. Nadzór nad rynkiem sprawuje krajowy organ regulacyjny – Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE). Ogólną zasadą jest podział rynku telekomunikacyjnego na odrębne rynki poszczególnych usług detalicznych i hurtowych – zwane rynkami właściwymi. UKE analizuje poziom konkurencji na każdym z tych rynków i w oparciu o wyniki analizy podejmuje decyzje o wymaganym zakresie regulacji. Jako podmiot dominujący na rynku usług telefonii stacjonarnej, spółka Orange Polska została uznana za operatora o znaczącej pozycji rynkowej i podlega obowiązkom regulacyjnym względem określonych segmentów rynku. Te ograniczenia regulacyjne mają znaczący wpływ na niektóre ze świadczonych przez nas usług. Na rynku komórkowym, Orange Polska i pozostali najwięksi operatorzy podlegają takim samym regulacjom. Ponieważ świadczymy usługi milionom klientów, nasza działalność jest monitorowana przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), głównie pod kątem odpowiedniej ochrony praw konsumentów.

Najważniejsze regulacje

Obecnie za najważniejsze dla naszej działalności uważamy następujące regulacje:

• Regulacje usług zakańczania połączeń w sieci stacjonarnej – Orange Polska nie jest jedynym operatorem, który podlega tym regulacjom, ale ze względu na najsilniejszą pozycję na rynku, są one najbardziej restrykcyjne w zakresie stawek za zakańczanie połączeń i warunków hurtowego dostępu do sieci. Ponadto stawki za zakańczanie połączeń w sieci stacjonarnej stosowane przez Orange Polska i innych operatorów są asymetryczne.
• Regulacje hurtowego dostępu szerokopasmowego (BSA) orazfizycznego dostępu do infrastruktury ostatniej mili (LLU), należącej do Orange Polska, w tym kanalizacji kablowej – obowiązują na terenie całego kraju, obejmują stosowanie cen opartych na kosztach oraz obowiązek niestosowania dyskryminacji i dotyczą zarówno łączy miedzianych, jak i światłowodowych. Obowiązek zapewnienia dostępu szerokopasmowego (BSA) na infrastrukturze miedzianej i światłowodowej nie dotyczy obszaru 76 gmin,które nie podlegają regulacjom.
• Regulacje hurtowych i detalicznych rynków dostępu do usług telefonii stacjonarnej – Orange Polska jest jedynym operatorem podlegającym regulacjom w zakresie opłat za dostęp detaliczny i hurtowy (rynek połączeń głosowych został już zderegulowany). Te regulacje mogą ograniczać elastyczność cenową w kształtowaniu ofert detalicznych.
• Regulacje hurtowych i detalicznych rynków dostępu do usług telefonii stacjonarnej – Orange Polska jest jedynym operatorem podlegającym regulacjom w zakresie opłat za dostęp detaliczny i hurtowy (rynek połączeń głosowych został już zderegulowany). Te regulacje mogą ograniczać elastyczność cenową w kształtowaniu ofert detalicznych.

Naturalnie jako firma jesteśmy także obowiązani stosować się do decyzji administracyjnych oraz do przepisów ogólnych. W ostatnim okresie otoczenie prawne zmienia się bardzo dynamicznie. Na przykład, zmianą w prawie – zapoczątkowaną poza branżą telekomunikacyjną – która miała znaczący wpływ na nasz rynek, było wprowadzenie w 2016 roku obowiązkowej rejestracji kart SIM dla usług przedpłaconych.

Najnowsze trendy w otoczeniu regulacyjnym

W ostatnich kilku latach regulacje sektorowe ewoluowały w stronę polityki umiarkowanej interwencji. Było to przede wszystkim związane ze zmianami w ogólnej strukturze rynku telekomunikacyjnego w Polsce oraz ze znacznym zwiększeniem konkurencji w poszczególnych segmentach (np. w wyniku pojawienia się operatorów kablowych jako ważnych graczy na rynku detalicznych usług stacjonarnego dostępu do Internetu). Na przykład, w październiku 2014 roku UKE zdjął obciążenia regulacyjne w zakresie BSA na obszarze 76 gmin (głównie w dużych miastach), co stanowi około jedną trzecią całego rynku stacjonarnego internetu. W tym roku spodziewana jest nowa analiza dla rynku dostępu hurtowego (BSA i LLU). Ponadto na początku 2017 roku UKE podjął decyzję o deregulacji usług zakańczania krótkich wiadomości tekstowych (SMS). Jednocześnie UKE coraz częściej wspiera politykę regulacyjną, która sprzyja inwestycjom, odchodząc od regulacji ex-ante na rzecz weryfikacji ex-post, jeżeli w danym obszarze istnieje konkurencja. Potencjalną zmianą w otoczeniu regulacyjnym, jakiej można się spodziewać, będzie zmiana sposobu kalkulowania stawek za zakańczanie połączeń w sieci stacjonarnej (FTR). UKE pracuje nad nowym modelem kosztowym dla FTR w celu wdrożenia rekomendacji Komisji Europejskiej. Wprowadzenie tej zmiany będzie miało niekorzystny wpływ na przychody Orange Polska. Zmiany regulacji dotyczących roamingu mają niekorzystny wpływ na przychody oraz rentowność Orange Polska. Wpływ ten można było zaobserwować już w 2016 roku, a dalsze skutki będą widoczne w latach 2017 i 2018.

Zmiany w otoczeniu makroekonomicznym, w tym dotyczące wzrostu gospodarczego, inflacji, poziomu bezrobocia, stóp procentowych i kursów wymiany, mogą wpływać na zdolność Spółki do tworzenia wartości. Chociaż nie mamy bezpośredniego wpływu na te czynniki, możemy w pewnej mierze ograniczać niekorzystne skutki zmian np. stóp procentowych i kursów walutowych poprzez stosowanie instrumentów zabezpieczających

Wzrost gospodarczy

W 2016 roku polska gospodarka kontynuowała wzrost, choć w tempie wolniejszym niż w 2015 roku. PKB wzrósł o 2,8%. Na pozytywny obraz gospodarki wpłynął w głównej mierze stabilny wzrost konsumpcji prywatnej; nieco gorsze tendencje zanotowano w eksporcie i inwestycjach. W kolejnych latach wszystkie te trzy czynniki wzrostu powinny jeszcze bardziej wspierać gospodarkę. Poprawa na rynku pracy, wzrost płac, dodatkowe transfery socjalne (z programem „500+” na czele) oraz niskie stopy procentowe będą działały korzystnie na wzrost wydatków gospodarstw domowych. Z kolei eksport, który spowolnił nieco w drugiej połowie 2016 roku, powinien ulec ożywieniu dzięki przyśpieszeniu w strefie euro. Na perspektywę dalszego wzrostu gospodarczego wpływ ma kondycja gospodarek europejskich oraz koniunktura na rynkach światowych. Według uśrednionej prognozy ekonomistów, opublikowanej przez agencję Bloomberg, przewidywany wzrost PKB w latach 2017 i 2018 wyniesie 3,3%.

Inflacja

Średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług w 2016 roku osiągnął poziom -0,6% i pozostał znacząco poniżej celu inflacyjnego (2,5%). Za utrzymującą się od poNASZ MODEL BIZNESOWY I TWORZENIE WARTOŚCI Raport Zintegrowany Orange Polska - 38 łowy 2015 roku deflację odpowiadały głównie obniżki cen żywności oraz surowców i paliw. W obu przypadkach główny wpływ na zaistniałą sytuację miały czynniki zewnętrzne. Z jednej strony sankcje rosyjskie na eksport żywności z UE obniżyły popyt na krajowe produkty żywnościowe, z drugiej strony gwałtowna obniżka cen ropy na rynkach międzynarodowych przyczyniła się do szybkiego spadku cen paliw. Rada Polityki Pieniężnej utrzymała do końca 2016 roku referencyjną stopę procentową na rekordowo niskim poziomie 1,5% (obowiązującą od marca 2015 roku), podtrzymując ocenę, że bieżący, stabilny wzrost gospodarczy ogranicza ryzyko utrzymania się inflacji poniżej celu w średnim okresie. Spodziewany wzrost inflacji będzie pochodną osłabienia złotego, w przypadku znaczącego wzrostu awersji do ryzyka na światowych rynkach finansowych.

Bezrobocie i koszty pracy

Ogólna sytuacja makroekonomiczna wpływa korzystnie na rynek pracy, czego przejawem był wzrost zatrudnienia oraz spadek bezrobocia do poziomu 8,3% (-1,4 pp. w ujęciu rocznym) na koniec 2016 roku. W tym samym czasie odnotowano wzrost płac w sektorze przedsiębiorstw, który w okresie styczeń – grudzień 2016 wyniósł 3,8% w ujęciu nominalnym. W 2017 roku można oczekiwać dalszej poprawy na rynku pracy, czemu będzie sprzyjać rosnący PKB, polepszające się nastroje w sektorze przedsiębiorstw, rosnące inwestycje oraz napływ środków z UE.

Stopy procentowe

Rok 2016 nie przyniósł zmian w polityce banku centralnego i stopy procentowe pozostały stabilne, na najniższym poziomie w historii. Oczekuje się, że również w 2017 roku referencyjna stopa procentowa nie zmieni się z aktualnego poziomu 1,5%. Ewentualny wzrost stóp procentowych nie powinien mieć istotnego wpływu na koszt zadłużenia Grupy ze względu na utrzymywany wysoki poziom zabezpieczeń.

Kursy wymiany

Wahania kursów walutowych mają wpływ na wysokość zobowiązań Orange Polska denominowanych w walutach obcych, a także na wysokość rozliczeń z operatorami zagranicznymi. Wpływ ten jest w znacznym stopniu ograniczony poprzez posiadany przez Spółkę portfel transakcji zabezpieczają- cych. W 2016 roku złoty osłabił się o 3,0% w stosunku do euro oraz o 6,4% w stosunku do dolara amerykańskiego. Wahania naszej rodzimej waluty były spowodowane przez czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Odpływające fundusze z rynków wschodzących i zwiększona zmienność na rynkach walutowych nie pozwala jednoznacznie okre- ślić trendu złotego na rok 2017. Istnieje też duża niepewność co do zmian w polityce gospodarczej, jakie przyniósł ostatni rok. W omawianym okresie kurs złotego wobec euro podlegał wahaniom w zakresie 4,2355 – 4,5035, natomiast wobec dolara amerykańskiego pomiędzy 3,7193 a 4,2493. Średni kurs złotego (według NBP) wyniósł w 2016 roku 3,9495 w stosunku do dolara i 4,3637 w stosunku do euro.

Rynek telekomunikacyjny w Polsce charakteryzuje się silną konkurencją i relatywnym rozdrobnieniem podmiotów. Rynek jest zdominowany przez usługi mobilne, a intensywny proces wypierania przez nie usług stacjonarnych dotyczy zarówno głosu jak i dostępu do Internetu. Te czynniki miały w przeszłości poważny wpływ na rynek jako całość.

Erozja rynku telekomunikacyjnego w Polsce

Według szacunków Orange Polska, w latach 2012-2016 rynek telekomunikacyjny tracił na wartości około 2% rocznie. Detaliczne usługi komórkowe stanowią obecnie największy segment rynku – przypada na nie ponad 50% jego całkowitej wartości. Kluczowe czynniki, które w ubiegłych latach Raport Zintegrowany Orange Polska wpływały na wartość rynku jako całości, były następujące:

• Bardzo duża konkurencja cenowa w usługach mobilnych, która nasiliła się w czasie kilku wojen cenowych w segmencie konsumenckim i biznesowym. Kluczową rolę w destabilizacji rynku odgrywał Play, która stosunkowo późno wszedł na rynek. Korzystając do końca 2012 roku z asymetrii stawek MTR, Play realizował agresywną strategię zdobywania udziału w rynku.
• Strukturalny spadek w stacjonarnych usługach głosowych, do którego przyczyniło się głównie: 1) bardzo szybkie upowszechnienie się usług komórkowych w przystępnej cenie, 2) częściowa regulacja w tym segmencie, 3) niekorzystne trendy demograficzne.
• Słabo rozwinięta stacjonarna infrastruktura szerokopasmowa, zwłaszcza poza dużymi miastami, co w połączeniu z szybkim rozwojem rynku komórkowego i strategią operatorów zakładającą oferowanie wyłącznie usług mobilnych doprowadziło do wypierania usług stacjonarnych przez komórkowe. Wskaźnik penetracji dla mobilnego Internetu stosowanego do użytku w domu jest w Polsce znacznie wyższy od średniej dla krajów Unii Europejskiej.
• Na rynek płatnej telewizji niekorzystnie wpłynął rozwój bezpłatnej cyfrowej telewizji naziemnej.

Powyższe trendy wpłynęły na wyniki Orange Polska w większym stopniu niż na cały rynek, co znalazło odzwierciedlenie w spadku przychodów. Przyczyniły się do tego głównie następujące czynniki:

• Konieczność dostosowania się do silnej konkurencji cenowej w usługach mobilnych w celu obrony udziałów w rynku konsumenckim i biznesowym;
• Bardzo znacząca ekspozycja w segmencie stacjonarnych usług głosowych ze względu na dominującą pozycję;
• Gorsze od średniej rynkowej wyniki w segmencie stacjonarnego dostępu do Internetu ze względu na regulacje i słabo rozwiniętą infrastrukturę w dużych miastach, co spowodowało utratę udziału w rynku na rzecz operatorów kablowych;
• Brak znaczącej ekspozycji na rynku płatnej telewizji

Przewidywane przyszłe trendy na rynku

W naszej ocenie, w najbliższych latach kierunek rozwoju rynku będą kształtować następujące trendy:

• Istnieją przesłanki, by oczekiwać pewnej poprawy sytuacji na rynku komórkowym. Taryfy głosowe z nielimitowanymi połączeniami do wszystkich sieci stały się już standardem na rynku. Ponadto, udziały w rynku czterech największych operatorów w miarę się wyrównały. Jednak pomimo że ceny są już bardzo niskie, rynek pozostaje silnie konkurencyjny, a ożywienie postępowało dotąd dość wolno. Operatorzy w coraz większym stopniu konkurują o budżety gospodarstw domowych, oferując bardzo korzystne ceny za kolejne usługi.
• Przesył danych powinien w dalszym ciągu dynamicznie rosnąć, do czego przyczynia się upowszechnienie nowoczesnych urządzeń mobilnych raz bardzo szybki wzrost transmisji danych w przeliczeniu na jednego klienta. Przewidujemy, że przesył danych będzie nadal rosnąć w obecnym tempie przez co najmniej kilka lat – dopóki w Polsce będzie trwała rewolucja smartfonowa.
• Znaczące inwestycje w infrastrukturę Internetu dużych prędkości ze strony Orange Polska i innych podmiotów, w tym w ramach rządowego programu POPC. Lepsza infrastruktura w połączeniu z rosnącym popytem na przesył danych spowoduje migrację do usług szybkiego Internetu.
• Spadek w stacjonarnych usługach głosowych będzie postępował, ale w miarę upływu czasu będzie miał coraz mniejszy wpływ na ogólną dynamikę rynku.
• Rynek płatnej telewizji będzie w miarę stabilny. W Polsce nadal bardzo silną pozycję ma telewizja linearna. Co prawda kontent OTT szybko rośnie, ale będzie raczej uzupełnieniem oferty linearnej niż jej znaczącym substytutem.
• Przewidujemy stopniowe wchodzenie kart eSIM na rynek, począwszy od urządzeń przenośnych, ale naszym zdaniem do 2020 roku wpływ tego czynnika na rynek smartfonów bę- dzie ograniczony.

Wierzymy, że dzięki przyjętej strategii spół- ka Orange Polska jest przygotowana lepiej niż w przeszłości, by wykorzystać korzystne trendy. Należy przy tym podkreślić dwa kluczowe aspekty:

• Rozbudowa sieci światłowodowej: znaczące inwestycje w rozbudowę sieci światłowodowej pozwalają nam stopniowo nadgonić lukę technologiczną względem operatorów kablowych i powinny przyczynić się do powrotu na ścieżkę wzrostu w segmencie stacjonarnego dostępu do Internetu.
• Konwergencja: Orange Polska ma wyjątkową pozycję w Polsce jako operator konwergentny i stosuje tę strategię głównie wobec operatorów kablowych, którzy jak dotąd nie wprowadzili na szerszą skalę usług komórkowych.

Z drugiej strony, będziemy nadal pod presją wynikającą z niekorzystnych trendów w tradycyjnych usługach stacjonarnych oraz usługach stacjonarnego Internetu opartych na starszych technologiach.

Orange Polska kluczowym graczem we wszystkich segmentach rynku

Polski rynek telekomunikacyjny, zarówno w segmencie komórkowym jak i stacjonarnym, jest dość rozdrobniony. Jak dotąd konsolidacja postępowała wyłącznie w usługach stacjonarnych. W ostatnich pięciu latach, najpoważniejszą transakcją było nabycie operatora komórkowego Polkomtel przez grupę medialną Cyfrowy Polsat w 2013 roku. W wyniku tej operacji powstała grupa medialno-telekomunikacyjna, która koncentruje się głównie na oferowaniu pakietów obejmujących płatną telewizję i usługi mobilne. Inna duża transakcja – przejęcie spółki Multimedia (trzeciego co do wielkości operatora kablowego) przez UPC (największego operatora kablowego na rynku) – oczekuje na zatwierdzenie przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Jeżeli transakcja zostanie sfinalizowana, liczba gospodarstw domowych w zasięgu sieci UPC wzrośnie skokowo o około 50%, co może w przyszłości zachęcić tę spółkę do wprowadzenia usług konwergentnych. Orange Polska jest największym graczem, który jest obecny we wszystkich segmentach rynku. Jest także liderem w ujęciu ilościowym i wartościowym w segmencie detalicznych usług komórkowych, stacjonarnego Internetu oraz stacjonarnych usług głosowych.

Poziom życia i stopa zatrudnienia w Polsce zbliżyły się znacząco do średniej UE, ale nadal występują pewne trudności. Pomimo dużych postępów, wskaźnik zatrudnienia jest wciąż niższy od średniej unijnej i wynosi 56,3%.
Utrzymuje się też tendencja spadkowa stopy bezrobocia, która w styczniu 2017 roku wynosiła 8,6%. Polska boryka się w dalszym ciągu z problemem szybkiego starzenia się społeczeństwa i wysokim poziomem emigracji. Niekorzystne perspektywy demograficzne już teraz przekładają się na spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym. Prognozuje się, że stosunek procentowy osób starszych do całej populacji wzrośnie z 20,9% w 2010 roku do 58% w 2050 roku (zgodnie z przygotowanym przez Komisję Europejską „Sprawozdaniem krajowym – Polska 2016 r.”). W ostatnich latach obserwujemy postęp w ograniczaniu nierówności i ubóstwa. Począwszy od 2008 roku stale zmniejsza się liczba osób dotkniętych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Jednak wydatki na świadczenia związane z ochroną socjalną należą do najniższych w UE, a świadczenia społeczne, składki na ubezpieczenia społeczne i podatki bezpośrednie w stosunkowo niewielkim stopniu przyczyniają się do ograniczania ubóstwa.
Jednym z czynników wykluczenia społecznego jest wykluczenie cyfrowe. Dostęp do Internetu stanowi obecnie nie tylko ułatwienie, ale niekiedy wręcz warunek konieczny pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i zawodowym. Według GUS dostęp do Internetu w 2016 roku posiadało 80,4% gospodarstw domowych, w tym 75,7% – szerokopasmowy.
Według najnowszej „Diagnozy Społecznej”, kluczową barierą w upowszechnieniu korzystania z Internetu jest brak motywacji, a także umiejętności korzystania z sieci. Bariery finansowe są powodem braku dostępu dla około 5% gospodarstw, a brak technicznych możliwości posiadania Internetu w miejscu zamieszkania – dla ledwie pół procenta. Oznacza to, że twarde bariery (infrastrukturalne czy finansowe) są coraz mniej znaczące. 15% gospodarstw uważa że Internet nie jest im potrzebny.
Korzystanie z Internetu i nowych technologii jest zróżnicowane ze względu na czynniki społeczno-demograficzne, przede wszystkim wiek i wykształcenie. Z Internetu korzysta zdecydowana większość młodych i bardzo niewiele starszych osób. Korzystanie z Internetu jest też związane z zamożnością, a także z wielkością miejscowości zamieszkania; ten czynnik jednak traci na znaczeniu.

Spółka Orange Polska nie pozostaje obojętna na globalne wyzwania dotyczące ochrony środowiska naturalnego i jego zasobów. Jako dostawca usług telekomunikacyjnych, możemy w znaczący sposób przyczynić się do zmniejszenia niekorzystnego wpływu prowadzenia biznesu na środowisko. W związku z tym, włączamy w naszą dzia- łalność inicjatywy ukierunkowane na podnoszenie świadomości ekologicznej i poszanowania środowiska. W ramach polityki ochrony środowiska monitorujemy przestrzeganie odpowiednich norm i przepisów w naszej działalności.
Promujemy rozwiązania przyjazne środowisku, które pomagają w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych, poprzez usługi zastępujące tradycyjne formy komunikacji czy przesyłania dokumentów. Dzięki telei wideokonferencjom, korzystaniu z elektronicznego obiegu pism, internetowych zakupów, e-usług, e-faktur oraz kompleksowych systemów teleinformatycznych dla administracji i przedsiębiorstw, sprawiamy, że ekologia i poszanowanie środowiska naturalnego zyskuje konkretny wymiar w codziennym życiu. Na koniec 2016 roku z e-faktury korzystało ponad 5 milionów naszych klientów. Dzięki temu zaoszczędzili- śmy 745 ton papieru, ratując 12 676 drzew (26 hektarów lasu).
W wyniku naszej działalności powstają odpady przemysłowe, takie jak zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny, zużyte baterie i akumulatory, kable i słupy telegraficzne. Ich utylizacja jest objęta ścisłą kontrolą.